انسان در قرآن دارای فطرتی است که از چهار بخش صدر، شَغاف، قلب و فُواد تشکیل شده است. فطرت از ریشه فطر به معنای خلقت و آفرینش خاص انسان است. این فطرت چهارلایه ای، در بدو تولد پاک است و دارای گرایش های مختلفی است (گرایش به زیبایی، پرستش، کمال، آگاهی، ...). اگر این گرایش ها با پاسخ های مناسب مواجه شوند سبب رشد انسان می شوند و در غیر اینصورت، آلودگی و به محاق رفتن فطرت را به دنبال خواهد داشت.

بر اساس نقشه انسان در قرآن (جدول) هر یک از چهار لایه وجود انسان دارای ویژگی های خاصی هستند:

1- صدر:

- جایگاه حالت شادی و غم (فرح و حزن)

- دارای ویژگی گشایش (شرح) یا تنگی (ضیق) : شرح صدر (انبساط خاطر) و ضیق صدر (دل تنگی)

- جایگاه ترس و امید (خوف و رجا)

- جایگاه نفس مسوله (اغواگر و زیبا جلوه دهنده زشتی ها) و لوامه (سرزنشگر)

جایگاه تسلیم شدن (تسلیم حق شدن) و مسلمان شدن

2- شغاف

- جایگاه محب و کینه (حب و بغض)

- جایگاه دوستی و دشمنی (تولی و تبری)

- جایگاه شهوت (میل زیاد) و خشم (غضب)

- جایگاه نفس مزینه (زینت دهنده بدی) و نفس اماره (امر کننده به بدی)

- جایگاه انس گرفتن (انسان شدن)

3- قلب

- جایگاه ایمان و کفر (پوشاندن حق)

- جایگاه شک و یقین

- جایگاه نفس ملهمه (الهام شونده) یا نفس عاقله

- جایگاه توان تعقل (محدود کردن فکر) و تفکر

- دسته بندی قلب: 1-قلب سلیم (سالم) در مقابل قلب مریض 2- قلب منیب (انابه کننده، توبه کننده و بازگشت کننده به سوی خدا) در مقابل قلب قسی (بی احساس، سنگدل)

4- فؤاد

- جایگاه حق یا باطل

- دارای ویژگی فراغت یا اشغال

- جایگاه رؤیت (دیدن حق) یا اعمی (کوری و ندیدن حق)

- دارای توانایی ذکر و لباب (گزیده و خالص و بهترین چیز - لغت نامه دهخدا)

- جایگاه نفس مطمئنه (در نهایت، نفس مطمئنه در این بخش ایجاد می شود)

- جایگاه تذکر و یقظه (بیداری) و احسان (زیبا دیدن همه چیز)

-